De kracht van een beweging

Door Floris Dogterom

Fondsenwervers zijn een bijzondere mensensoort, zegt Bart van Kuijk: "Goede fondsenwervers zijn superschaars. Dat komt omdat je voor dit werk twee hersenhelften nodig hebt. Enerzijds moet je veel verstand hebben van de boodschap die jouw organisatie uitdraagt en hoe je die zo vertaalt dat je mensen raakt; anderzijds moet je heel goed kunnen rekenen en alle investeringen die je doet terugvoeren op een business case. Dat kunnen er maar heel weinig. Gelukkig hebben wij er daar een aantal van in huis."

'Wij', dat is Amnesty International Nederland, waar Van Kuijk hoofd Fondsenwerving & Marketing is. De mensenrechten zelf staan momenteel wereldwijd stevig onder druk, maar puur zakelijk gezien gaat het goed met de mensenrechten-ngo.

Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met haar hondstrouwe leden. Eén blik op de resultaten van 2016 en je weet: het overgrote merendeel van de inkomsten van Amnesty International Nederland is afkomstig van haar 250 duizend leden. Die waren goed voor een kleine 15 miljoen euro op een totaal van 26,5 miljoen. Daar zitten dan nog niet eens de circa 3,5 miljoen aan nalatenschappen bij, die ook grotendeels afkomstig zijn van leden.

Speculeren is uit den boze

"We bestaan volgend jaar 50 jaar en er zijn mensen die al net zo lang lid zijn," zegt Van Kuijk. "Dat is heel bijzonder. We zijn een beweging van gelijkgezinde mensen tegen onrecht. Zo is het in 1961 in Engeland ook begonnen. Individuen kwamen in actie tegen mensenrechtenschendingen en organiseerden zich in groepen. En zo werkt het nog steeds.

We hebben 250 groepen in het hele land, die superactief zijn. Bovendien zijn we een vereniging. Alle macht ligt bij de leden. Dat maakt niet alleen dat we heel goed verankerd zijn in de samenleving, maar ook dat we alles wat we doen moeten uitleggen aan de leden. En die zijn zeer kritisch. Ik juich dat alleen maar toe, want wie kritisch is, is betrokken."

Hij voegt eraan toe dat Amnesty volledig transparant is over haar geldstromen. "We willen het zo zuiver mogelijk houden. Daarom beleggen we ook niet. We willen niet speculeren terwijl we zelf juist heel kritisch zijn op banken die investeren in bedrijven die aan mensenrechtenschendingen worden gekoppeld. Om dezelfde reden hanteren we heel strikte voorwaarden voor het aannemen van geld van bedrijven."

Amnesty ontvangt ook slechts in beperkte mate overheidssubsidie, omdat het onafhankelijk wil blijven. Bovendien is de organisatie vaak kritisch op overheden, ook de Nederlandse, dus subsidie zou kunnen wringen. Een uitzondering wordt gemaakt voor mensenrechteneducatie in Afrika en het Midden-Oosten. "Dat is een taak die de overheid aldaar laat liggen," zegt Van Kuijk. "Dus daar nemen we geld voor aan." 

Met 3,6 miljoen per jaar is de Nationale Postcode Loterij Amnesty's grootste donor - uiteraard ná de gezamenlijke leden.

Mobilisatie, publiciteit en onderzoek

Om de leden betrokken te houden is het volgens Van Kuijk van het grootste belang om de resultaten van Amnesty's werk met hen te delen via onder meer het maandblad Wordt Vervolgd, e-mail en social media.

"We willen mensen laten ervaren dat hun steun er echt toe doet. Natuurlijk is het moeilijk om aan te tonen hoe ver onze invloed reikt. Amnesty is maar een schakel in het geheel. Maar stel je voor dat je onschuldig in een koude cel in Siberië zit, op duizenden kilometers van je vrouw. Dan is het een enorme steun om te horen dat honderdduizenden mensen een kaartje voor jou schrijven.

Daarnaast zetten we een enorme spotlight op een casus. Kijk, een gevangenisdirecteur zal nooit zeggen dat hij naar Amnesty heeft geluisterd en daarom iemand heeft vrijgelaten. Maar er is wel een correlatie. Amnesty zet vaak spoedacties op touw binnen 48 uur nadat iemand is opgepakt; we sturen dan massaal e-mails aan de autoriteiten, want de kans dat iemand van de radar verdwijnt, is het grootst in de eerste 48 uur. In een derde van de gevallen verbetert iemands situatie na onze spoedactie. Hij of zij krijgt dan bijvoorbeeld bezoekrecht van zijn of haar advocaat of familie.

Het vermogen om mensen te mobiliseren, gekoppeld aan publiciteit en gedegen onderzoek naar mensenrechtenschendingen: dat is onze grote kracht."

Het verloop onder Amnesty's ledental is met 8 procent per jaar heel bescheiden. De organisatie werft jaarlijks circa 20 duizend nieuwe leden, vooral door mailingen aan niet-leden die een actie steunen en door werven op straat en deur aan deur.

Daarnaast worden leden geïnformeerd over de mogelijkheid tot nalaten. Van Kuijk: "Soms doen we dat in een persoonlijk gesprek. Dat kost veel tijd, maar het is echt hartverwarmend. Mensen willen dat de strijd voor mensenrechten doorgaat na hun dood. Van alle mogelijkheden die ze hebben met hun geld, kiezen ze voor jou. Dat is echt geweldig."

Over Amnesty International

Amnesty International is een wereldwijde beweging van ongeveer 7 miljoen mensen die zich inzetten voor de mensenrechten. Amnesty Nederland heeft 250 duizend leden. Amnesty doet onderzoek naar mensenrechtenschendingen, voert daar op diverse manieren actie tegen, lobbyt bij regeringen, internationale organisaties en bedrijven, en creëert bewustwording over mensenrechten door middel van training, educatie en publiciteit. 

Fondsenwerving tips
Kijk ook eens naar ons dossier over fondsenwerving. Op een toegankelijk manier kun je direct aan de slag met fondsenwerving.