Weven en binden van leden

Afhankelijk van de doelstellingen en activiteiten van een vereniging zal het aantrekken van nieuwe en het behouden van bestaande leden al of niet een behoorlijke uitdaging zijn. De laatste jaren is het lidmaatschap van een vereniging voor veel mensen niet vanzelfsprekend meer, als gevolg van individualisering en informatisering. Mensen vinden hun eigen weg wel en hebben daarvoor geen vaste structuren of verbanden meer nodig.
Het vraagt dus extra aandacht en beleid om mensen te boeien en te binden, wan- neer een vereniging ook op langere termijn bestaansrecht wil hebben.

Er zijn een paar psychologische principes die kunnen leiden tot meer wervingskracht:

• Mensen willen geven, maar ook iets krijgen
• Als veel mensen iets leuk vinden, trekt dat meer mensen aan
• Mensen doen eerder iets dat door (sympathieke) bekenden is aanbevolen
• Mensen vertrouwen op autoriteiten (b.v. een sterk boegbeeld)

Heeft de vereniging te maken met ledenterugloop en afnemende belangstelling, dan wordt het tijd om eens goed te kijken naar de motieven van de huidige leden en de doelgroep. Er zijn namelijk verschillende ledengroepen met hun eigen waarden en wensen:

Eigenaren: Zijn heel belangrijk, omdat zij tijd en geld beschikbaar stellen 
Supporters: zijn wel betrokken en bereid te betalen, maar hebben geen tijd
Klanten: Zijn alleen lid voor eigen voordeel
Vrijwilligers: Zijn er niet voor de inhoud of doel, maar om wat te doen

De levensfase van mensen is ook van belang. Jongeren kiezen bijvoorbeeld voor het lidmaatschap omdat zij een netwerk zoeken, kostenvoordeel willen of iets willen leren. Maar de oudere leden hechten meestal meer waarde aan de cultuur en het bereiken van de doelstellingen. Daartussen zijn dan nog groepen die participatie belangrijk vinden en relevantie, die visie en structuur aanbrengen.

Het bestuur kan onderzoeken of het aanbod van de vereniging wel genoeg voor alle typen en generaties leden. Waar liggen leden wakker van? Wat verwachten zij van het lidmaatschap? Wat maakt het verschil om voor deze vereniging te kiezen en niet een andere?

Er zijn uiteenlopende manieren om ledenonderzoek te doen. De eenvoudigste is het verspreiden van een vragenlijst of het houden van een bijeenkomst, wat bij een kleiner ledenbestand goed uitvoerbaar is. Handiger is tegenwoordig het gebruik van een online enquêtetool (bijvoorbeeld Survey Monkey of enquete.com).

Wie het grondiger wil aanpakken en met ingewikkelder onderzoeksvragen zit, kan beter een gespecialiseerd bureau inschakelen.

Praktijkvoorbeeld
Een toneelvereniging met een sterk dorpskarakter heeft al jaren niet alleen leden die graag toneel spelen. Zij heeft ook de beschikking over niet-spelende leden, die voor elke voorstelling de decors bouwen.
In deze vereniging zijn de meeste leden als ‘eigenaren’ en anders ‘vrijwilligers’. Gezelligheid en samenwerking staan hier centraal. Maar jongere leden stellen zich echter steeds vaker op als ‘klanten’ of ‘supporters’ en daar zal deze toneelclub rekening mee moeten houden om nieuwe leden te blijven aantrekken. In de toekomst zijn hier mo- gelijk minder mensen te vinden voor het bouwen van grote decors of het maken van prachtige kostuums.
Veel toneelgroepen lossen dit op door met zo min mogelijk decorstukken te werken en de aankleding simpel te houden. Uitgekiende belichting en enkele rekwisieten bieden al veel duidelijkheid aan de toeschouwer.

Om leden aan te trekken en te binden gaan steeds meer verenigingen over tot het aanbieden van verschillende lidmaatschapssoorten, met voor elk ‘pakket’ een andere prijs. Verder kunt u denken aan aantrekkelijke kortingen of producten, gericht op de eigen doelgroep en achterban, bijvoorbeeld via webwinkels.

Bij wervingsacties speelt u in op de behoefte van elk soort lidmaatschap. Een leuke korting of ander voordeel voor de ‘klanten’, extra service voor wie meer wil betalen. Voor leden die tijd beschikbaar hebben, worden uitdagende klussen bedacht.

Een ander aandachtspunt dat bij ledenwerving en –binding cruciaal blijft, is de kwaliteit van de communicatie. Weten mensen uw vereniging te vinden? Staat de vereniging goed bekend? Is de vereniging zichtbaar genoeg en herkennen mensen zich in wat deze doet? Is de informatie die u biedt nuttig en waardevol?

Een vereniging met voldoende ‘content’ (inhoud) en relevantie staat sterk, zeker als u iets biedt dat vrijwel nergens anders te krijgen is. Vooral social media en inzet van andere digitale middelen (bijvoorbeeld apps) kunnen helpen leden betrokken te houden, en zeker de jongeren.

Daarnaast blijft persoonlijke aandacht waardevol. Landelijke verenigingen met regionale of lokale vertakkingen doen er bijvoorbeeld goed aan met regelmaat hun gezicht te laten zien bij activiteiten of ledenvergaderingen. Het kost misschien uren reizen, maar het loont in de zin van waardering en vertrouwen.

Investeer in de ontevreden leden, weet ook dat sommigen nooit tevreden zullen zijn, maar probeer in elk geval de meer passieve leden meer bij de vereniging te betrekken. De groep die nooit ergens komt, nooit gebruik maakt van de faciliteiten of activiteiten, van wie eigenlijk onbekend is hoe zij zich nog verbonden voelen. Extra aandacht voor deze leden zal vast nieuwe inzichten opleveren, aan beide kanten.

Praktijkvoorbeeld
Een seniorenvereniging heeft enkele zeer oude en kwetsbaardere leden, die niet meer in staat zijn om nog actief deel te nemen aan bijeenkomsten of activiteiten. Het bestuur lost dit op met een soort buddy-systeem: vaste contactpersonen bel- len de ouderen regelmatig of gaan langs met een aardigheidje. Even een praatje maken, vertellen over de actualiteiten uit de vereniging en in enkele gevallen zelfs praktische hulp bieden. De opbrengsten: geen ledenverlies en een kleine maatschappelijke bijdrage aan eenzaamheidsbestrijding.

Zijn er producten, diensten of activiteiten die leden niet of nauwelijks waarderen of die eenvoudigweg te veel kosten en te weinig opleveren, dan is het verstandig om hiermee te stoppen. Dat geeft ruimte voor nieuwe initiatieven. Of misschien leidt het zelfs tot de hamvraag of de vereniging nog bestaansrecht heeft.